Search

Over RAVON Actueel English Steun ons Webshop

zaterdag 2 december 2023

Vissen

In Nederland herbergt het waterrijke landschap een diversiteit aan inheemse zoetwatervissen en een groot aantal exoten. RAVON doet onderzoek naar de zoetwatervispopulatie van ons land en hun leefgebieden.

De Visatlas
In 2021 bracht RAVON de Visatlas uit: vier miljoen waarnemingen van de 80 vissoorten die ons land rijk is.. Het resultaat: een standaardwerk van bijna 300 pagina’s over waar soorten voorkomen, hoe ze leven en wat de historische en actuele ontwikkelingen zijn. In het boek komen daarnaast ook de veranderingen in ons watersysteem aan bod.

Vissentrends: betere waterkwaliteit zorgt voor toename soorten
Rond het derde kwart van de 20e eeuw zagen de meeste ecologen de toekomst nog somber in. De watervervuiling had de visstand enorm verarmd, veel riviertjes en beken waren veranderd in vrijwel stilstaande waterlopen en oevers waren weinig natuurlijk door het aanbrengen van oeververdediging.

Sinds het einde van de 20e eeuw wordt er gewerkt aan het herstel van “aquatische habitats” waarbij de invoering van de Kaderrichtlijn Water hieraan een sterke impuls heeft gegeven. Beken krijgen hun natuurlijke loop terug en er worden natuurvriendelijke oevers en vismigratievoorzieningen aangelegd om de verschillende leefgebieden met elkaar te verbinden en trekvissen weer toegang te geven tot hun paaigebieden.

Toegenomen soorten
Bij de inheemse soorten die een positieve trend vertonen, zien we zowel soorten van stromend water (beekprik, bermpje, kopvoorn en sneep) als soorten van stilstaand tot langzaam stromend water (bittervoorn, vetje, kleine modderkruiper en Europese meerval). Deze soorten hebben gemeen dat ze afhankelijk zijn van een goede waterkwaliteit en dit is waarschijnlijk de belangrijkste verklaring voor hun toename.

De groep exoten toont de sterkste toename. Het gaat enerzijds om soorten die al vanaf de jaren 90 of daarvoor in Nederland voorkomen (zonnebaars, hondsvis, roofblei en blauwband) en anderzijds om een groep van met name Ponto-Kaspische soorten die zich sinds het begin van de 21e eeuw enorm snel uitbreiden (marmergrondel, kesslers grondel, zwartbekgrondel en Pontische stroomgrondel).

Afgenomen soorten

Bij de meeste afgenomen soorten speelt het verdwijnen van de natuurlijke afvoerdynamiek en de connectiviteit binnen het watersysteem een belangrijke rol. Voor trekvissoorten als de bot en Atlantische forel gaat het om de degradatie van estuaria door de aanleg van dammen in riviermondingen. Een riviersoort als de barbeel heeft in de Grensmaas veel te lijden van perioden met zeer lage afvoeren die onder andere veroorzaakt worden door het vasthouden van water ten behoeve van de waterkrachtwinning in België. Bij de kwabaal en kroeskarper speelt het verdwijnen van de overstromingsdynamiek in uiterwaarden en oeverlanden langs meren een belangrijke rol bij de afname.

Opgaven voor de toekomst

Vissen zijn soorten die gedurende hun leven van verschillende habitats gebruik maken om zich voort te planten, op te groeien, voedsel te zoeken of te overwinteren. Ze kunnen alleen floreren als aan al deze levensvoorwaarden voldaan wordt. De Visatlas gaat ook in op veranderingen in het Nederlandse watersysteem. Deze zijn groot: door de aanleg van dammen en stuwen, de inpoldering van overstromingsvlakten en de ontginning van veengebieden. Hierdoor zijn de migratiemogelijkheden voor vissen naar regionale delen van het watersysteem beperkt en uitgestrekte ondiepe kraamkamergebieden verdwenen.

Voor het verdere herstel van de visgemeenschap is het daarom van groot belang om de connectiviteit binnen en tussen wateren te vergroten door het verwijderen van barrières en de aanleg van vismigratievoorzieningen. Evenals het creëren van geleidelijke overgangen van land naar water, die bij neerslagoverschot langdurig mogen overstromen. Tenslotte dient de estuariene dynamiek in de mondingsgebieden van onze rivieren hersteld te worden, door het zo veel mogelijk open zetten van de aanwezige sluizen zodat er weer natuurlijke zoet-zout overgangen met uitgestrekte intergetijdengebieden ontstaan.

Het beheer en behoud van deze zoetwatervissen zijn essentieel voor het handhaven van de biodiversiteit en het evenwicht in de Nederlandse wateren. Zowel natuurorganisaties als sportvissers spelen een rol bij het bevorderen van duurzaam beheer en het behouden van gezonde populaties zoetwatervissen in dit waterrijke land.

Inheemse en ingeburgerde soorten

Aal (Paling) Aal (Paling)

Aal (Paling)

De aal (paling) is een langgerekte trekvis die opgroeit in zoetwater en zich voortplant in zee. Zeldzaamheid: algemeen

Alver Alver

Alver

De alver is een slanke zilverekleurige karperachtige die voorkomt in de grotere langzaam stromende beken,  rivieren, kanalen en meren. Zeldzaamheid: minder algemeen

Atlantische forel Atlantische forel

Atlantische forel

De Atlantische forel behoort tot de zalmachtigen. We onderscheiden beekforel (honkvast) en zeeforel (trekvis). Zeldzaamheid: zeldzaam

Baars Baars

Baars

Met zijn gestreepte lichaam en rode vinnen is deze soort gemakkelijk te herkennen. Zeldzaamheid: algemeen

Barbeel Barbeel

Barbeel

De barbeel is een vis die voorkomt in rivieren met een matige tot snele stroming. Zeldzaamheid: zeldzaam

Beekdonderpad Beekdonderpad

Beekdonderpad

De beekdonderpad leeft in kleine snelstromende beken met een bodem van grind en stenen. Zeldzaamheid: zeer zeldzaam

Beekprik Beekprik

Beekprik

De beekprik brengt het grootste deel van z'n leven door als blinde larf in de bodem van beken. Zeldzaamheid: zeer zeldzaam

Bermpje Bermpje

Bermpje

Het bermpje is een kleine bodemvis die voornamelijk in ondiep stromend water wordt aangetroffen. Zeldzaamheid: minder algemeen

Bittervoorn Bittervoorn

Bittervoorn

De bittervoorn is één van de kleinste maar ook mooiste karperachtigen van Nederland. Zeldzaamheid: minder algemeen

Blankvoorn Blankvoorn

Blankvoorn

De blankvoorn is een van de meest algemene zoetwatervissen die in zowel stromende als stilstaande wateren voorkomt. Zeldzaamheid: zeer algemeen

Bot Bot

Bot

De bot is de enige platvis die ook in het zoete water aangetroffen kan worden in Nederland. Zeldzaamheid: minder algemeen

 

Brakwatergrondel Brakwatergrondel

Brakwatergrondel

De brakwatergrondel is een kleine bodemvis die leeft in zee en brak water. Zeldzaamheid: zeldzaam

 

 

Brasem Brasem

Brasem

De brasem is één van de meest wijdverspreide vissoorten met een voorkeur voor voedselrijke omstandigheden. Zeldzaamheid: zeer algemeen

Diklipharder Diklipharder

Diklipharder

De diklipharder is een mariene soort die in de zomer de benedenrivieren en andere wateren, die in verbinding staan met de zee, opzwemt. Zeldzaamheid: zeldzaam

Driedoornige stekelbaars Driedoornige stekelbaars

Driedoornige stekelbaars

De driedoornige stekelbaars is algemene soort met zowel tussen zoet en zout migrerende als niet migrerende populaties. Zeldzaamheid: algemeen

Dunlipharder Dunlipharder

Dunlipharder

De dunlipharder is een mariene soort die in de zomer de benedenrivieren, en andere wateren die in verbinding staan met de zee, opzwemt. Zeldzaamheid: zeldzaam

Elft Elft

Elft

De elft is een in de 20e eeuw uitgestorven trekvis die sinds 2008 weer in Nederland voorkomt. Zeldzaamheid: zeer zeldzaam

Elrits Elrits

Elrits

Elrits is een soort met een voorkeur voor schoon snelstromend water. Zeldzaamheid: zeer zeldzaam

Europese meerval Europese meerval

Europese meerval

De Europese meerval is de grootste in Nederland levende roofvis in zoetwater. Zeldzaamheid: zeldzaam

Europese steur Europese steur

Europese steur

De Europese steur komt maar heel weinig in Nederland voor. Zeldzaamheid: zeer zeldzaam

Fint Fint

Fint

Fint was vroeger één van de meest algemene trekvissen van Nederland, die zich voortplantte in het zoetwatergetijdengebied.

Gestippelde alver Gestippelde alver

Gestippelde alver

De gestippelde alver is een soort van snelstromende grindrijke riviertjes (enkele plaatsen in zuid Limburg). Zeldzaamheid: zeer zeldzaam

Giebel Giebel

Giebel

De giebel is een karperachtige met een bijzondere voortplanting. Zeldzaamheid: zeer zeldzaam

Goudharder Goudharder

Goudharder

Goudharders worden slechts sporadisch aangetroffen in zoet water en is van de Nederlandse harders het minst tolerant voor zoet water.

Grote modderkruiper Grote modderkruiper

Grote modderkruiper

Grote modderkruiper is een soort van verlandende wateren die tijdelijke droogval kan overleven door zich in te graven in de modder. Zeldzaamheid: vrij zeldzaam

Karper Karper

Karper

Karper is oorspronkelijk een uitheemse soort voor Nederland die waarschijnlijk al in de 14eeeuw naar Europa getransporteerd is. Zeldzaamheid: algemeen

Kleine modderkruiper Kleine modderkruiper

Kleine modderkruiper

De kleine modderkruiper is een slangachtig visje dat wijd verspreid voorkomt in Nederland. Zeldzaamheid: algemeen

Kolblei Kolblei

Kolblei

De kolblei komt wijd verspreid voor in de wat grotere en diepere wateren binnen Nederland. Jonge dieren worden vaak verward met de brasem. Zeldzaamheid: algemeen

Kopvoorn Kopvoorn

Kopvoorn

De kopvoorn teffen we aan in structuurrijke rivierdelen waar snel- en langzaamstromende delen elkaar afwisselen. Zeldzaamheid: zeldzaam

Kroeskarper Kroeskarper

Kroeskarper

De vrij zeldzame kroeskarper heeft een voorkeur voor kleinere stilstaande plantenrijke wateren. Zeldzaamheid: vrij zeldzaam

Kwabaal Kwabaal

Kwabaal

De kwabaal is de enige zoetwatervis uit de familie van de kabeljauwen. Zeldzaamheid: zeer zeldzaam

Noordzeehouting Noordzeehouting

Noordzeehouting

De Noordzeehouting is een trekvis die begin 20e eeuw uitstierf maar na herintroductie weer steeds vaker wordt aangetroffen. Zeldzaamheid: zeer zeldzaam

Pos Pos

Pos

De pos een klein onopvallend roofvisje die voornamelijk voorkomt in voedselrijke stilstaande wateren met een zachte bodem. Zeldzaamheid: algemeen

Rietvoorn Rietvoorn

Rietvoorn

De rietvoorn behoort tot de meer algemene karpersoorten van Nederland. Zeldzaamheid: algemeen

Rivierdonderpad Rivierdonderpad

Rivierdonderpad

De rivierdonderpad is een kleine nachtactieve bodemvis die overdag schuilt tussen stenen en andere beschutting als boomwortels en oeverbeschoeiing. Zeldzaamheid: vrij zeldzaam

Riviergrondel Riviergrondel

Riviergrondel

De riviergrondel is een algemene bodemvis die voornamelijk voorkomt in stromend water met een zanderige bodem zoals beken en rivieren. Zeldzaamheid: algemeen

Rivierprik Rivierprik

Rivierprik

Volwassen rivierprikken leven in de kustzones en estuaria. Larven groeien op in detritusbanken en slibbodems in rivieren en grotere beken. Zeldzaamheid: zeer zeldzaam

Serpeling Serpeling

Serpeling

De serpeling is in Nederland in het verleden sterk achteruitgegaan door het verslechteren van de waterkwaliteit en het normaliseren van beken en rivieren. Zeldzaamheid: zeldzaam

Sneep Sneep

Sneep

Volwassen snepen houden zich in het midden van de rivier op, bij voorkeur op locaties met variatie in stroomsnelheid. Zeldzaamheid: zeer zeldzaam

Snoek Snoek

Snoek

In Nederland komt de snoek in vrijwel alle watertypen voor. Zeldzaamheid: algemeen

Snoekbaars Snoekbaars

Snoekbaars

De snoekbaars is een uitheemse ingeburgerde soort in Nederland die algemeen voorkomt. Zeldzaamheid: algemeen

Spiering Spiering

Spiering

In Nederland is spiering tegenwoordig een vrij zeldzame soort in het zoete water, deze soort wordt in het zoute water algemener aangetroffen. Zeldzaamheid: zeldzaam

Tiendoornige stekelbaars Tiendoornige stekelbaars

Tiendoornige stekelbaars

De tiendoornige stekelbaars leeft in vrijwel elk klein stilstaand of langszaamstromend water. Zeldzaamheid: algemeen

Vetje Vetje

Vetje

Het vetje is een kleine karperachtige. Ze vertonen overeenkomsten met de jongen van andere karperachtigen zoals roofblei, alver en ruisvoorn. Zeldzaamheid: algemeen

Vlagzalm Vlagzalm

Vlagzalm

De vlagzalm is een opvallende vis die behoort tot de familie van de zalmen. De soort heeft een vetvin en de rugvin is opvallend lang en hoog en grijsrood gevlekt of gestreept.

Winde Winde

Winde

De winde leeft vooral in de grote rivieren en de daarmee verbonden wateren en kan ongeveer 70 cm groot worden. Zeldzaamheid: vrij zeldzaam

Zalm Zalm

Zalm

De zalm komt tegenwoordig weer in kleine aantallen voor in de grote rivieren.

Zeelt Zeelt

Zeelt

De zeelt heeft een voorkeur voor stilstaande tot langzaam stromende plantenrijke wateren met modderige bodems. Zeldzaamheid: algemeen

Zeeprik Zeeprik

Zeeprik

De zeeprik is een zeldzame soort in Nederland die zich bij ons maar zeer beperkt voortplant. Zeldzaamheid: zeer zeldzaam

RSS

Exoten

Afrikaanse meerval Afrikaanse meerval

Afrikaanse meerval

De Afrikaanse meerval is een exoot die slechts enkele keren in Nederland is aangetroffen.

Amerikaanse hondsvis Amerikaanse hondsvis

Amerikaanse hondsvis

De Amerikaanse hondsvis is een kleine exotische vis die hoofdzakelijk aangetroffen wordt in vennen en beken in Noord-Brabant en Limburg.

Bastaardmodderkruiper (Hybride) Bastaardmodderkruiper (Hybride)

Bastaardmodderkruiper (Hybride)

De bastaardmodderkruiper is een hybride kleine modderkruiper die behoort tot de familie van de modderkruipers (Cobitidae).

Blauwband Blauwband

Blauwband

De blauwband is een exoot welke de laatste jaren steeds verder toeneemt, de soort is drager van een parasiet welke inheemse vissen infecteert.

Blauwneus Blauwneus

Blauwneus

Blauwneus is een exoot met een kenmerkende vlezige donkere neus, die in Nederland in toenemende mate wordt aangetroffen

Brasemblei Brasemblei

Brasemblei

De brasemblei is een exoot die slechts incidenteel in Nederland is aangetroffen.

Bronforel Bronforel

Bronforel

De bronforel is een exoot die incidenteel  wordt waargenomen in de Rijn, Maas en enkele beken in Gelderland en Limburg.

Bruine dwergmeerval Bruine dwergmeerval

Bruine dwergmeerval

Deze kleine exotische meerval komt in Nederland op een beperkt aantal plaatsen voor in met name Limburg en het oosten van Noord-Brabant.

Bultrugzalm Bultrugzalm

Bultrugzalm

De bultrugzalm is een exoot die in 2021 voor het eerst gevangen is in Nederland.

Diamantsteur Diamantsteur

Diamantsteur

De diamantsteur is een voor Nederland exotische steursoort die slechts incidenteel wordt waargenomen.

Dikkopelrits Dikkopelrits

Dikkopelrits

De dikkopelrits is een kleine exotische vis die in Nederland in enkele stadsvijvers en duinwateren is aangetroffen.

Donaubrasem Donaubrasem

Donaubrasem

De Donaubrasem is een exoot die incidenteel wordt aangetroffen in de Nederlandse grote rivieren.

Goudvis Goudvis

Goudvis

Goudvissen lijken sterk op giebels en hebben een voorkeur voor stilstaand water met veel waterplanten.

Graskarper Graskarper

Graskarper

Graskarpers worden in Nederland uitgezet voor de bestrijding van waterplanten, ze planten zich hier niet voort. 

Grootkopkarper Grootkopkarper

Grootkopkarper

De grootkopkarper is een exotische soort die incidenteel in Nederland wordt aangetroffen en zich niet kan voortplanten in ons land.

Gup Gup

Gup

Gup of guppy komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika waar hij voorkomt in vegetatierijke meren.

Kanaalmeerval Kanaalmeerval

Kanaalmeerval

De kanaalmeerval is een exoot uit Noord-Amerika die incidenteel in Nederland is aangetroffen. 

Kaukasische dwerggrondel Kaukasische dwerggrondel

Kaukasische dwerggrondel

De Kaukasische dwerggrondel is een uitheemse soort die in 2019 voor het eerst in het Nederlands is aangetroffen en zich snel verspreidt.

Kesslers grondel Kesslers grondel

Kesslers grondel

De kesslers grondel is een uitheemse soort die aan het begin van de 21e eeuw vanuit het Donau systeem, via het Main-Donaukanaal, het Rijn systeem gekoloniseerd heeft.

Kleine marene Kleine marene

Kleine marene

De kleine marene is een uitheemse soort die incidenteel in Nederland wordt aangetroffen, vermoedelijk gaat het om dieren die zijn uitgespoeld bovenstroom uit het Rijnsysteem.

Marmergrondel Marmergrondel

Marmergrondel

De marmergrondel is een uitheemse soort die via het Main-Donaukanaal het Rijn systeem gekoloniseerd heeft.

Naakthalsgrondel Naakthalsgrondel

Naakthalsgrondel

De naakthalsgrondel is een exoot en geniet daarom geen bescherming in Nederland. De soort is pas in 2023 ontdekt. De impact op andere soorten is nog onduidelijk.  

Noord-Aziatische modderkruiper Noord-Aziatische modderkruiper

Noord-Aziatische modderkruiper

De Noord-Aziatische modderkuiper is een exoot die lijkt op de inheemse grote modderkruiper.

Pontische stroomgrondel Pontische stroomgrondel

Pontische stroomgrondel

De Pontische stroomgrondel is een uitheemse soort die via het Main-Donaukanaal het Rijn systeem gekoloniseerd heeft.

Regenboogforel Regenboogforel

Regenboogforel

De regenboogforel is een exoot die oorspronkelijk voorkomt in Noord-Amerika die lokaal voor de hengelsport is uitgezet in Nederland. 

Roofblei Roofblei

Roofblei

De roofblei is een uitheemse soort in Nederland die in de grote rivieren en de hiermee verbonden wateren vrij algemeen voorkomt.

Shimofurigrondel Shimofurigrondel

Shimofurigrondel

De Shimofurigrondel is een voor Nederland exotische grondel. Deze soort heeft een bruine tot grijsbruine kleur met op de flanken een donkere band met witte stippen.

Siberische steur Siberische steur

Siberische steur

Siberische steur is een exotische steursoort die slechts incidenteel in Nederland wordt aangetroffen.

Spitssnuitsteur Spitssnuitsteur

Spitssnuitsteur

De spitssnuitsteur is een exotische steursoort die slechts incidenteel in Nederland aangetroffen wordt.

Sterlet Sterlet

Sterlet

De sterlet is een exotische steursoort die slechts incidenteel in Nederland wordt waargenomen.

RSS

Over RAVON

RAVON is een onafhankelijke kennisorganisatie die samen met vrijwilligers, inheemse reptielen, amfibieën en vissen beschermt. 

Privacy statement

Geregistreerd bij

Logo ANBI

Telprojecten

Reptielen tellen
Amfibieën tellen
Vissen tellen

Partners

Doe mee

Word vrijwilliger
Word donateur
Doe een gift
Werkgroepen

Webshop

Contact

Telefoon: 024-7410600
Email: kantoor@ravon.nl
Contactpagina


Adres Natuurplaza
(gebouw Mercator III)
Toernooiveld 1 6525 ED
Nijmegen
Route

Vacatures

Back To Top