De Pontische stroomgrondel is een uitheemse soort die via het Main-Donaukanaal het Rijn systeem gekoloniseerd heeft.

Herkenning

Pontische stroomgrondel (Neogobius fluviatilis) behoort tot de familie van de grondels (Gobiidae). De soort heeft een grijzige tot grijsbruine kleur met donkere vlekken op de flanken, vaak overeenkomstig met de bodem waar ze op leven. Mannetjes krijgen tijdens de paaitijd zwart met gele vinzomen. De Pontische stroomgrondel kan 18 centimeter lang worden. Het onderscheid met de inheemse rivierdonderpad en beekdonderpad is te maken doordat de borstvinnen van Pontische stroomgrondel zijn vergroeid tot een zuignap, bij donderpadden zijn deze vinnen gescheiden. Brakwatergrondel heeft op de kop tot aan de eerste rugvin geen schubben. Het onderscheid met andere exotische grondelsoorten is te maken doordat marmergrondel buisvormige neusopeningen heeft, zwartbekgrondel heeft een zwarte vlek achterin de voorste rugvin, de Kaukasische dwerggrondel heeft een stompere kop en geen schubben bovenop de kop en kesslers grondel heeft een grote afgeplatte kop (breder dan hoog).

Ecologie

Voortplanting

De voortplantingsperiode loopt van april tot september waarbij het vrouwtje meerdere keren per jaar eitjes afzet. Er wordt door het mannetje een nest uitgegraven onder een steen of ander hard substraat. Het vrouwtje plakt de eitjes op het plafond van deze holte, waarna het mannetje het nest bewaakt totdat de eitjes uitkomen. Na uitkomst laten de larven zich met de stoming meedrijven waardoor ze nieuwe leefgebied snel kunnen koloniseren. 

Levenswijze en habitat

De Pontische stroomgrondel is een gedeeltelijk stromingsminnende soort en heeft een voorkeur voor zandige bodems waar hij zich ingraaft, waarbij de ogen boven het zand uitsteken.  Het voedsel bestaat uit macrofauna, visseneieren en kleine vissen. 

Verspreiding

Het verspreidingsgebied van Pontische stroomgrondel lag oorspronkelijk langs de kusten van de Zwarte Zee en in de benedenlopen van daarop uitmondende rivieren. De soort heeft zijn leefgebied aan het einde van de 20e eeuw sterk uitgebreid en via het Main-Donaukanaal heeft Pontische stroomgrondel het stroomgebied van de Rijn bereikt. In Nederland werd de soort voor het eerst aangetroffen in 2009 en heeft zich sindsdien snel verspreid via de grote rivieren en kanalen.

Bedreiging en bescherming

Monitoring en trends

Binnen het landelijk Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen, onderdeel van het Netwerk Ecologisch Monitoring (NEM), worden gegevens verzameld om te volgen hoe het gaat met de zoetwatervissen in Nederland. Voor een aantal soorten wordt gericht gezocht door vrijwilligers in door RAVON geselecteerde kilometerhokken. Daarnaast worden gegevens gebruikt die verzameld zijn middels andere monitoringsprogramma's (o.a. KaderRichtlijn Water), projecten en losse waarnemingen (Telmee.nl of Waarneming.nl). Op basis hiervan kunnen verspreidingstrends bepaald worden. Wil je hier zelf een bijdrage aan leveren, dan kun je voor meer informatie kijken op Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen.