De Atlantische forel kent een vorm die zijn gehele levenscyclus rond in beken en riviertjes (beekforel), en een trekkende vorm (zeeforel) waarbij de dieren volwassen worden op zee om zich vervolgens voort te planten in riviertjes.

Herkenning

De Atlantische forel (Salmo trutta) behoort tot de familie van de zalmen (Salmonidae) en heeft een torpedovormig lichaam met achter op de rug een vetvin. De in zee verblijvende Atlantische forellen hebben zilverkleurige flanken met bruinzwarte stippen onder en boven de zijlijn. Tijdens de paaitrek krijgen de mannetjes een haakbek. De in beken en rivieren levende Atlantische forellen zijn over het algemeen bronskleuriger en hebben vaak rode, witte of blauwe stippen op de zijlijn en een roodachtige rand op de vetvin. De in beken levende Atlantische forel worden tot circa 50 centimeter lang, de in zee levende forellen kunnen groter dan 1 meter worden.

Jonge Atlantische forellen hebben 9-10 donkere vlekken op de flank, bij zalm zijn dit er 10-12. Het onderscheid met volwassen zalm kan gemaakt worden doordat Atlantische forel 14-17 schubben tussen de vetvin en de zijlijn heeft (zalm heeft er 10-13). Hiernaast is de staartvin van zalm duidelijk gevorkt en is de vetvin kleurloos of grijs. De exotische regenboogforel is van Atlantische forel te onderscheiden door de paarse band op de flanken en de gevlekte staartvin.

Ecologie

Voortplanting

Er wordt tussen oktober en januari gepaaid op snelstromende plaatsen met grindbanken. Het vrouwtje maakt hiervoor een paaikuil waarin de eieren worden afgezet.

Levenswijze

De soort heeft evenals de zalm homing gedrag, waarbij ze terugkeren naar hun geboortegrond, maar dit is minder sterk. Atlantische forel kent twee levenswijzen. Bij de ene levenswijze voltooit de soort de hele levenscyclus in het rivier- of beeksysteem waar de voortplanting plaatsvindt. Deze vorm wordt ook wel beekforel (morpha fario) genoemd. Bij de andere vorm trekken de jonge dieren, net als zalm, naar zee om daar volwassen te worden. Deze vorm wordt ook wel zeeforel (morpha trutta) genoemd. Eenmaal volwassen trekken de zeeforellen in het najaar naar de paaigronden in koele snelstromende riviertjes en beken die uitmonden op de midden- en bovenlopen van grote rivieren. Grote Nederlandse rivieren als de Rijn en Maas behoren tot de trekroute van zeeforel op weg naar de paairiviertjes in Duitsland en België. Atlantische forel die vanuit de beken naar zee trekken doen dit doorgaans als ze twee jaar oud zijn, soms een jaar eerder of later. Tijdens de stroomafwaartse trek gaan ze over in het smoltstadium waarbij ze zich aanpassen op het leven in zout water. Jonge Atlantische forellen voeden zich met kleine macrofaunasoorten. Volwassen beekforellen voeden zich hiernaast met kleine vissen. In zee jagen Atlantische forellen hoofdzakelijk op kreeftachtigen en kleine vissen.

Verspreiding

Het oorspronkelijke leefgebied van de Atlantische forel ligt inde Atlantische oceaan vanaf Noord-Spanje tot de Barentszzee, de Noordzee en de Baltische zee en de hierop uitmondende rivieren. Met name in beken wordt de Atlantische forel zowel binnen als buiten Europa al eeuwen lang op veel plaatsen uitgezet ten behoeve van de (sport)visserij. In Nederland wordt de Atlantische forel aangetroffen in beken in Limburg, de achterhoek en op de Veluwe. Maar ook in de Nederlandse grote rivieren.

Bedreiging en bescherming