De vrij zeldzame kroeskarper heeft een voorkeur voor kleinere stilstaande plantenrijke wateren. Door aanpassingen in hun stofwisseling kunnen ze overleven in zuurstofarme omstandigheden.

Herkenning

Kroeskarper (Carassius carassius) is een hooggebouwde zijdelings afgeplatte karperachtige (Cyprinidae) met bronskleurige tot gelige flanken. Jonge individuen tot circa 5 centimeter hebben meestal een zwarte vlek op de staartwortel. Kroeskarpers kunnen ongeveer 55 centimeter lang worden. Karper en giebel lijken op kroeskarper. Het onderscheid met karper kan gemaakt worden doordat karper bekdraden heeft. Kroeskarper heeft een bolle rugvin en 33-36 schubben op de zijlijn, de giebel heeft er 27-32 en een holle rugvin. Jonge giebels hebben geen donkere vlek op de staartwortel. Jonge zeelten vertonen enige gelijkenis met jonge kroeskarper. Zeelt heeft echter kleine nauwelijks zichtbare schubben en een korte rugvin (12-13 vinstralen).

Ecologie

Voortplanting

De voortplanting vindt plaats tussen eind mei en half juni op ondiepe plantenrijke plaatsen.

Levenswijze

Kroeskarpers hebben een voorkeur voor kleinere stilstaande plantenrijke wateren. Ze zijn aangepast aan de lage zuurstofgehalten die in dergelijke wateren kunnen optreden en kunnen 's zomers kortstondige droogval overleven door zich in te graven in de modder. In de winter kunnen ze bij een langdurige bedekking met ijs, waarbij zuurstofloosheid ontstaat, overschakelen op een zuurstofloze stofwisseling met glycogeen. Door deze eigenschappen is kroeskarper in staat zich te handhaven onder omstandigheden die veel andere vissoorten niet overleven. Het voedsel bestaat uit zoöplankton, bodemdiertjes en plantenmateriaal.

Verspreiding

Kroeskaper komt in bijna heel Europa voor met uitzondering van Noord-Scandinavië en het Mediterrane gebied. In Nederland ligt de kern van het verspreidingsgebied in de provincies Zuid- en Noord-Holland en Utrecht.

Bedreiging en bescherming

Kroeskaper is een vrij zeldzame soort in Nederland. De soort was vroeger algemener maar is door het verdwijnen van plantenrijke kleinere wateren in oude moerasgebieden en rivieruiterwaarden sterk afgenomen. Hybridisatie met karper en giebel vormen ook een bedreiging voor de soort. Kroeskarper is opgenomen in de Visserijwet zonder minimummaat of gesloten tijd en heeft de status ‘kwetsbaar’ op de Rode Lijst.

Monitoring en trends

Binnen het landelijk Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen, onderdeel van het Netwerk Ecologisch Monitoring (NEM), worden gegevens verzameld om te volgen hoe het gaat met de zoetwatervissen in Nederland. Voor een aantal soorten wordt gericht gezocht door vrijwilligers in door RAVON geselecteerde kilometerhokken. Daarnaast worden gegevens gebruikt die verzameld zijn middels andere monitoringsprogramma's (o.a. KaderRichtlijn Water), projecten en losse waarnemingen (Telmee.nl of Waarneming.nl). Op basis hiervan kunnen verspreidingstrends bepaald worden. Wil je hier zelf een bijdrage aan leveren, dan kun je voor meer informatie kijken op Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen.