De beekprik brengt het grootste deel van zijn leven door als blinde larf in de bodem van beken. Bij de metamorfose tot volwassen prik krijgen ze ogen en een mondschijf. Deze mondschijf wordt gebruikt om in het voorjaar een nestkuil van steentjes te bouwen.

Herkenning

De beekprik komt uit de familie van de prikken (Petromyzontidae) ook wel rondbekken genoemd. Het lichaam is cilindervormig en langgerekt. Volwassen beekprikken hebben lichtgele tot zilverkleurige flanken en een ronde mondschijf. De larven hebben een spleetvormige mond en zijn lichtbruin tot geel gekleurd. Hiernaast hebben beekprikken zeven ronde kieuwopeningen achter het oog.

Ecologie

Voortplanting

De beekprik paait in de periode februari-mei op grindrijke plaatsen met stromend water. De dieren maken een nestkuil door steentjes met hun mondschijf te verslepen. Het vrouwtje zuigt zich vast aan één van de stenen aan de rand van het nest. Een mannetje zuigt zich vervolgens vast aan haar kop en draait zijn lichaam strak om haar heen waarna de eitjes afgezet en bevrucht worden. Na de voortplanting sterven de dieren.

Levenswijze

Nadat ze uit de eitjes gekomen zijn, laten de larven zich met de stroom meevoeren naar detritusbanken en slibbodems waar ze zich ingraven en leven van detritus en kleine organismen die uit het water gefilterd worden. De larven hebben nog geen mondschijf en ogen. Na circa zeven jaar metamorfoseren de priklarven aan het eind van de zomer en krijgen een mondschijf en ogen waarna ze in het voorjaar voortplanten.

Verspreiding

Beekprik komt in Europa voor in riviersystemen die op de Noordzee, Baltische Zee en Oostzee afwateren. Ook in het zuiden van Portugal en de westflank van Italië komen populaties voor. Het leefgebied bevindt zich in beken en riviertjes. In Nederland komt de beekprik voor in enkele relatief natuurlijk beken met een goede waterkwaliteit in de provincies Gelderland, Overijssel, Noord-Brabant en Limburg. In Brabant vinden op diverse locaties herintroducties plaats.

Bedreiging en bescherming

De beekprik is een zeldzame soort in Nederland. De soort is op veel plaatsen verdwenen door watervervuiling en het normaliseren van beeksystemen. Ook baggerwerkzaamheden, waarbij slib- en detritusbanken met daarin beekpriklarven verwijderd worden, vormen een bedreiging. De soort is in Nederland beschermd onder de Wet natuurbescherming. Beekprik is opgenomen in de Habitatrichtlijn (Bijlage II) en staat op de Rode Lijst als ‘bedreigd’ (Staatscourant 2015 nr. 36471).