Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Werkgroep Adderonderzoek Nederland (WAN) brengt RAVON een themanummer uit dat een breed en actueel beeld schetst van de staat van het adderonderzoek in Nederland. De artikelen tonen hoe de kennis over de soort de afgelopen jaren is verdiept – van habitatgebruik en beheer tot populatiegenetica en de medische kant van adderbeten.

In dit speciale themanummer over adderonderzoek in Nederland zijn vijf artikelen over adderonderzoek samengebracht, met onderwerpen variërend van aanbevelingen voor addervriendelijk beheer tot de werking en effecten van addergif. Hieronder lichten we alvast een tipje van de sluier op.

Addergif: een cocktail die je liever overslaat - Ferdy Timmerman

Wat zit er precies in addergif, en waarom kan een beet soms relatief mild, maar soms ook levensbedreigend zijn? Dit artikel vat de werking van verschillende gifcomponenten samen en bespreekt welke factoren bepalen hoe ernstig de effecten op een slachtoffer kunnen uitpakken.

Een adder wordt gemolken, waarbij het stroperige, gele gif in het verzamelpotje loopt (Bron: Johann Prescher)

Adders op de Wolfhezerheide in de knel - Raymond Creemers, Charles Duchatel & Henk Siepel

De geïsoleerde adderpopulatie op de Wolfhezerheide staat al ruim 50 jaar onder druk. Genetisch onderzoek bevestigt een hoge mate van inteelt – dit komt ook tot uiting in opvallende uiterlijke afwijkingen. Na een zorgvuldig onderbouwde risicoanalyse zijn enkele mannetjesadders uit omliggende populaties bijgeplaatst om op korte termijn de genetische basis te verbreden. De effectiviteit van deze ingreep wordt de komende jaren nauwlettend gevolgd. Met deze ingreep wordt vooral ook tijd gewonnen om te werken aan habitatherstel.

Addervriendelijk bosbeheer - Wilco van den Berg

Bosbeheer en reptielen: het is een combinatie die vaak over het hoofd wordt gezien. Dit artikel laat zien hoe open en halfopen bosstructuren belangrijke functies vervullen in de levenscyclus van de adder, van overwinteren tot foerageren. De auteur vertaalt deze inzichten naar praktische aanbevelingen voor bosbeheerders, zodat zij beter rekening kunnen houden met de in het bos levende reptielen.

Adders zijn vroeg in het voorjaar gevonden in open bossen op de Veluwe (Bron: Angela de Wild)

Pitrus en (veen)mos: gewild zomerhabitat voor adders en andere reptielen - Johann Prescher, Raymond Creemers & Mark Groen

In het onderzoeksgebied Leggelderveld in Drenthe is aangetoond dat adders in de zomer verrassend vaak uitwijken naar natte, pitrus- en veenmosrijke percelen. Deze ondergewaardeerde habitats – ontstaan op voormalige landbouwgronden – blijken van groot belang voor voedselbeschikbaarheid en de thermo- en vochtregulatie. De auteurs houden een pleidooi voor herwaardering van deze cruciale zomerhabitats. 

Adder in zomerhabitat met haakmos en pitrus (Bron: Johann Prescher)

De (on)schuld van een adderbeet: bijna gehemeld op Hemelvaartsdag - Peter de Koning & Yvonne Radstake

Wat routinematig veldwerk had moeten zijn, eindigde in een benarde situatie. De auteurs beschrijven een adderbeet en laten zien hoe onvoorspelbaar en ingrijpend een vergiftiging door geïnjecteerd slangengif kan verlopen. De casus onderstreept het belang van werken volgens veiligheidsprotocollen én van goed inzicht in de medische risico’s.

Tekst: Redactie RAVON-tijdschrift, Raymond Creemers en Jeroen van Riet, RAVON
Beeld: Pedro Janssen (leadfoto: adder); Johann Prescher; Angela de Wild