Op 29 september werd tijdens een wrakduik zo’n 20 kilometer uit de kust van Callantsoog een onbekende vissoort ontdekt. Het bleek te gaan om de ringnek slijmvis, een nieuwe soort voor Nederland. De Noordzee is een complex ecosysteem met uiteenlopende leefgebieden. Deze variatie trekt een grote diversiteit aan soorten aan. De afgelopen jaren zijn er regelmatig nieuwe vissoorten ontdekt.

Nieuwe soort voor Nederland

Ruben Vermeule en Daan van Daele ontdekten de vissoort tijdens een duik die deel uitmaakt van Rubens sociale mediaserie, waarin hij probeert alle vissoorten van Nederland vast te leggen.

De Noordzee kent een grote verscheidenheid aan leefgebieden, waardoor er veel verschillende vissoorten voorkomen langs de Nederlandse kust. Door het uitgestrekte gebied en de grote soortenrijkdom worden nieuwe soorten soms over het hoofd gezien. Bovendien lijken veel soorten sterk op elkaar, terwijl er voor Nederland nog maar beperkt determinatieliteratuur beschikbaar is voor zeevissen.

Foto van de tentakels op de kop van een ringnek slijmvis (Bron: Dennis Rabeling)

Waar komt de ringnek slijmvis vandaan?

De natuurlijke verspreiding van de ringnek slijmvis beperkt zich in Europa tot de kustlijn rondom de Middellandse zee, de westkust van Spanje, Portugal en Frankrijk en de zuidkust van Engeland. Waarnemingen uit Nederland waren tot op heden nog niet bekend.

Slijmvissen houden van structuurrijke rotsachtige omgevingen en komen zelfs voor in getijdenpoelen. De ringnek slijmvis is een soort uit de zuidelijkere warmere wateren. Door de opwarming van de aarde warmt ook ons zeewater op en zien we vissen die van warmer water houden steeds verder naar het noorden opschuiven.

Daar komt nog een andere factor bij: door windmolenparken en nieuwe (kunstmatige) riffen komt er ook meer hard substraat (ondergrond) in onze wateren. Soorten zoals de ringnek slijmvis, maar ook andere zuidelijke vissoorten, kunnen hiervan profiteren en zich mogelijk uitbreiden tot in Nederlandse wateren.

Hoe herken je de vis?

Slijmvissen die in Nederland voorkomen, zijn langerekte vissen met een lange rugvin die in de gehele lengte doorloopt. Sommige soorten slijmvissen hebben sprieten of tentakels op de kop. In Nederland leeft de gewone slijmvis (Lipophrys pholis) die verspreid over onze kustzone voorkomt, daarnaast heb je de gehoornde slijmvis (Parablennius gattorugine) die minder vaak waargenomen wordt.

Foto van de waargenomen ringnek slijmvis door Ruben Vermeule op 29 september 2025.

In zuidelijk Europa is een grotere diversiteit aan slijmvissoorten aanwezig. De waargenomen ringnek slijmvis heeft een duidelijke donkere baan over de flank. Er zijn uit Zuid-Europa twee soorten slijmvissen die dit hebben, namelijk de ringnek slijmvis (Parablennius pilicornis) en de zwartbandslijmvis (Parablennius rouxi). Het uitsluitende kenmerk is dat alleen de ringnek slijmvis ook een donkere streep midden op de rug heeft, dit heeft de zwartbandslijmvis niet. Dit bevestigt determinatie van ringnek slijmvis.

Determinatie van zeevissen in Nederland steeds beter

RAVON werkt momenteel aan de afronding van de Veldgids Kustvissen, die eind 2025 verschijnt bij de KNNV Uitgeverij. In deze gids worden 189 aanwezige of te verwachten zeevissen langs de Nederlandse kust beschreven.

De ontdekking van de ringnekslijmvis laat zien dat onze kustwateren volop in beweging zijn. Nieuwe soorten vestigen zich, mede door klimaatverandering en veranderende leefgebieden. Dankzij de nieuwe veldgids wordt het voor onderzoekers én natuurliefhebbers eenvoudiger om soorten te herkennen en te determineren. Zo krijgen we een beter beeld van deze “verborgen biodiversiteit” en leren we hoe we daar zorgvuldig mee kunnen omgaan.

Tekst: Mick Vos, Jeroen van Riet (RAVON) & Ruben Vermeule (EenDierOfzo) en Daan van Daele
Foto’s: Dennis Rabeling, leadfoto: de ringnek slijmvis in zijn natuurlijke verspreidingsgebied, Ruben Vermeule